ES / PL / EN
«Vine para trabajar y empezar de nuevo. En lugar de un contrato—silencio. En lugar de información—el miedo a perderlo todo.»
Así comienzan muchas historias de personas que llegaron a Polonia a través de agencias de empleo. Los medios han descrito repetidamente irregularidades: jornadas larguísimas, presión, accidentes e incluso retención de documentos o ausencia de seguro tras lesiones graves. No son casos aislados: es un patrón recurrente de abusos, ampliamente documentado y de conocimiento público.
Para romper ese patrón, nosotras (equipo liderado por mujeres) organizamos un taller de storytelling y comunicación en POBO Community Spot (Wrocław), en el marco del proyecto Dignity FIRM, coordinado por la red PICUM y financiado por la Comisión Europea. A través de un trabajo intenso, las y los participantes —personas que trabajan en Polonia, a menudo reclutadas por agencias— convirtieron su experiencia en un cortometraje: hechos, derechos, seguridad. El video que ves nació en este taller.
En Dignity FIRM utilizamos la metodología PAR (Participatory Action Research): la investigación es co-liderada por personas con experiencia de no contar con documentación o de empleo no regularizado. Ellas diagnostican problemas y co-crean soluciones y acciones — desde grupos focales, pasando por intervenciones locales, hasta recomendaciones conjuntas para la UE. El objetivo es concreto: apoyar la creación de políticas que protejan a las trabajadoras y los trabajadores y frenen la explotación en la cadena de suministro de alimentos en España, Países Bajos y Polonia.
Observaciones desde Polonia
▪️ Sistema de dependencia construido por agencias de empleo: reclutamiento en países de origen, endeudamiento, contratos poco transparentes y “tasas”. Perder el empleo suele significar también perder la vivienda.
▪️ Penalización del trabajo no regularizado que golpea a personas que a menudo trabajan no por decisión propia, sino sin información completa ni consentimiento informado sobre el estatus laboral, los arreglos tributarios/prestacionales o la documentación —porque fueron inducidas a error por agencias o empleadores (permisos, tipo de contrato, obligaciones de seguridad social/impuestos). Nuestra postura no avala la evasión fiscal; exigimos que la responsabilidad recaiga en las entidades que organizan conscientemente esquemas opacos o ficticios de empleo y se benefician de ellos.
▪️ Barreras de idioma e información que aumentan la vulnerabilidad a la explotación y, en la práctica, limitan el acceso a derechos y a la salud.
Próximos pasos
Nuestros resultados ya llegan a las y los tomadores de decisión. Proponemos, entre otros puntos:
▪️ posibilidad de reclamar derechos sin riesgo de deportación,
fortalecer las facultades de la Inspección Nacional de Trabajo (PIP),
poner fin a prácticas que desalientan denunciar abusos (p. ej., notificación automática a la Guardia de Fronteras por parte de la Inspección),
▪️ asignar con claridad la responsabilidad legal y tributaria a empleadores y agencias, con sanciones efectivas contra quienes organizan empleo no regularizado.
¿Para qué este video?
Porque el cambio empieza cuando una voz se escucha. Esta pieza no “habla sobre migrantes”; cede la palabra a las trabajadoras y los trabajadores. Es una invitación a la solidaridad y a la acción: conoce tus derechos, contáctanos y súmate** a la Comisión de Trabajadoras y Trabajadores de América Latina en Polonia (Sindicato de Trabajadores Latinoamericanos en Polonia) del Sindicato Nacional “Inicjatywa Pracownicza.”
Este material se realizó en el marco del proyecto Dignity FIRM (PICUM), financiado por la Comisión Europea. Las opiniones expresadas pertenecen a sus autoras y autores y no reflejan necesariamente la posición de la UE ni de la Comisión Europea.
—
„Przyjechałam, żeby pracować i zacząć od nowa. Zamiast umowy — milczenie. Zamiast informacji — strach, że utracę wszystko.”
Tak zaczyna się wiele historii osób, które trafiły do Polski przez agencje pośrednictwa. W mediach wielokrotnie opisywano nieprawidłowości: wielogodzinne zmiany, presję, wypadki, a nawet zabieranie dokumentów czy brak ubezpieczenia po ciężkich urazach. To nie pojedyncze przypadki — to powtarzalny wzorzec nadużyć, wielokrotnie udokumentowany i publicznie znany.
Aby to przerwać, zorganizowałyśmy warsztat storytellingu i komunikacji w POBO Community Spot we Wrocławiu, w ramach projektu Dignity FIRM koordynowanego przez sieć PICUM i finansowanego przez Komisję Europejską. Podczas intensywnej pracy uczestniczki i uczestnicy — osoby pracujące w Polsce, często rekrutowane przez agencje — przełożyły własne doświadczenia na język krótkiego filmu: konkret, prawo, bezpieczeństwo. Wideo, które oglądasz, powstało podczas tego warsztatu.
W Dignity FIRM stosujemy metodę PAR (Participatory Action Research): badania współprowadzą osoby z doświadczeniem nieudokumentowanego pobytu lub nieregularnego zatrudnienia. To one diagnozują problemy, współtworzą rozwiązania i działania — od grup fokusowych, przez lokalne interwencje, po wspólne rekomendacje dla UE. Cel jest konkretny: wesprzeć tworzenie polityk chroniących pracownice i pracowników oraz ograniczających wyzysk w łańcuchu żywnościowym w Hiszpanii, Holandii i Polsce.
Obserwacje z Polski
▪️ System zależności tworzony przez agencje pracy: rekrutacja w krajach pochodzenia, zadłużanie, brak przejrzystości umów, potrącenia „opłat”. Utrata pracy często oznacza także utratę dachu nad głową.
▪️ Penalizacja pracy nieregularnej uderza w osoby, które często wykonują pracę nie z własnego wyboru, lecz bez pełnej wiedzy i zgody co do statusu zatrudnienia, rozliczeń i dokumentów — bo zostały wprowadzone w błąd przez agencje lub pracodawców (np. co do zezwoleń, formy umowy czy obowiązków składkowo-podatkowych). Nasze stanowisko nie usprawiedliwia omijania podatków; domagamy się, by odpowiedzialność ponosiły podmioty, które świadomie organizują fikcyjne lub nieprzejrzyste formy zatrudnienia i czerpią z tego zysk.
▪️ Bariery językowe i informacyjne zwiększają podatność na wyzysk; w praktyce ograniczają dostęp do praw i do opieki zdrowotnej.
Kolejne kroki
Wyniki pracy trafiają już do decydentek i decydentów. Postulujemy m.in.:
▪️ możliwość dochodzenia roszczeń bez ryzyka deportacji,
▪️ wzmocnienie uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy (PIP),
▪️ zakończenie praktyk zniechęcających osoby pokrzywdzone do zgłaszania nadużyć (np. automatycznego informowania Straży Granicznej przez PIP),
▪️ jasne rozdzielenie odpowiedzialności prawno-podatkowej po stronie pracodawców i agencji oraz skuteczne sankcje wobec podmiotów organizujących nieregularne zatrudnienie.
Skąd się wzięła idea stworzenia tego filmu?
Bo zmiana zaczyna się od głosu, który da się usłyszeć. Ten film nie „opowiada o migrantach” — oddaje głos pracownicom i pracownikom. To zaproszenie do działania w akcie solidarności: poznaj swoje prawa, skontaktuj się z nami, dołącz do Komisji Pracownic i Pracowników z Ameryki Łacińskiej (Sindicato de Trabajadores Latinoamericanos en Polonia) Ogólnopolskiego Związku Zawodowego „Inicjatywa Pracownicza”.
Materiał powstał w ramach projektu Dignity FIRM (PICUM), finansowanego przez Komisję Europejską. Prezentowane treści odzwierciedlają stanowisko autorek i autorów i nie muszą odzwierciedlać stanowiska UE ani Komisji Europejskiej.
—
“I came to work and start over. Instead of a contract—silence. Instead of information—the fear that I’ll lose everything.”
This is how many stories begin for people who entered Poland through recruitment agencies. The media have repeatedly described irregularities: very long shifts, pressure, accidents, and even confiscation of documents or lack of insurance after serious injuries. These are not isolated incidents—they form a ecurring pattern of abuse, widely documented and publicly known.
To break this pattern, we (a women-led team) organized a storytelling and communications workshop at POBO Community Spot in Wrocław, within the Dignity FIRM project coordinated by the PICUM network and funded by the European Commission. Through intensive work, participants—people working in Poland, often recruited by agencies—translated their own experience into a short film: facts, rights, safety. The video you are watching was created in this workshop.
Within Dignity FIRM, we use PAR (Participatory Action Research): research is co-led by people with lived experience of being undocumented or in irregular employment. They diagnose problems and co-create solutions and actions—from focus groups, through local interventions, to joint recommendations for the EU. The goal is concrete: to support the creation of policies that protect women and men workers and curb exploitation in the food supply chain in Spain, the Netherlands, and Poland.
Findings from Poland
▪️ A dependency system built by employment agencies: recruitment in countries of origin, indebtedness, non-transparent contracts, and “fees.” Losing a job often also means losing housing.
▪️ Penalization of irregular work hits people who often perform work not by their own choice, but without full knowledge or informed consent about employment status, payroll/tax arrangements, or documents—because they were misled by agencies or employers (e.g., regarding permits, contract form, or social security/tax obligations). Our position does not condone tax evasion; we demand that accountability lie with the entities that knowingly organize opaque or fictitious forms of employment and profit from them.
▪️ Language and information barriers increase vulnerability to exploitation and, in practice, limit access to rights and to healthcare.
Next steps
Our findings are already reaching decision-makers. We advocate, among other things, for:
enabling claims to be pursued without risk of deportation,
▪️ strengthening the powers of the National Labour Inspectorate (PIP),
▪️ ending practices that deter harmed persons from reporting abuses (e.g., automatic notification of the Border Guard by the Labour Inspectorate),
▪️ clearly allocating legal and tax responsibility to employers and agencies, with effective sanctions against entities that organize irregular employment.
Why this video?
Because change begins with a voice that is heard. This film does not “speak about migrants”—it gives the floor to women and men workers. It is an invitation to solidarity and action: know your rights, contact us, and join the Commission of Workers from Latin America in Poland (Sindicato de Trabajadores Latinoamericanos en Polonia) of the National Trade Union “Inicjatywa Pracownicza.”
This material was produced within the Dignity FIRM (PICUM) project, funded by the European Commission. The views expressed are those of the authors and do not necessarily reflect the views of the EU or the European Commission.
